ThS. Nguyễn Đình Khoa
Từ xa xưa, con người đã biết tận dụng tự nhiên và cải tạo tự nhiên để phục vụ cho cuộc sống của mình. Từ việc sử dụng các hang động làm nơi trú ẩn tiến tới dựng lên những ngôi nhà vách đất lợp lá để ở, những bức tường thành bằng đá để ngăn chặn kẻ thù… Ngày nay, các công trình xây dựng ngày càng phát triển, không những phục vụ nhu cầu ở và chống lại sự tấn công của kẻ thù mà còn phục vụ nhu cầu vui chơi giải trí, một số công trình lại trở thành biểu tượng của thành phố…
Từ xa xưa, con người đã biết tận dụng tự nhiên và cải tạo tự nhiên để phục vụ cho cuộc sống của mình. Từ việc sử dụng các hang động làm nơi trú ẩn tiến tới dựng lên những ngôi nhà vách đất lợp lá để ở, những bức tường thành bằng đá để ngăn chặn kẻ thù… Ngày nay, các công trình xây dựng ngày càng phát triển, không những phục vụ nhu cầu ở và chống lại sự tấn công của kẻ thù mà còn phục vụ nhu cầu vui chơi giải trí, một số công trình lại trở thành biểu tượng của thành phố…
.png)
Các công trình xây dựng ngày nay rất phong phú và đa dạng. Từ các công trình phục vụ quốc phòng an ninh đến các công trình dân sinh, an sin xã hội. Việc phân chia nhóm các công trình dựa theo chức năng, nhiệm vụ của công trình. Từ đó các thuật ngữ như công trình xây dựng dân dụng, công trình giao thông hay công trình thủy lợi… đã ra đời. Việc phân chia như thế chỉ mang tính chất tương đối, bởi lẽ bản thân dự án là tổng hợp của nhiều công việc khác nhau bao gồm toàn bộ phần hạ tầng kỹ thuật, giao thông liên lạc, hệ thống điện, điều hòa thông gió, cấp thoát nước…
Bộ xây dựng đã đưa ra QCVN 03:2012/BXD, thông tư 03/2016/TT-BXD ngày 10 tháng 3 năm 2016 để quy định về phân cấp công trình xây dựng, phân loại công trình xây dựng và hướng dẫn áp dụng trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng. Theo đó, Công trình xây dựng dân dụng là những công trình phục vụ cuộc sống hàng ngày của nhân dân bao gồm nhà ở, công trình giáo dục, thể thao, văn hóa, trụ sở hành chính, văn phòng làm việc, chợ, siêu thị, nhà ga… Các công trình lại được phân chia thành các cấp độ khác nhau (từ cấp IV đến cấp I và cấp đặc biệt) để phục vụ quá trình quản lý nhà nước. Cấp công trình được xác định theo từng loại công trình, căn cứ vào tầm quan trọng, quy mô, yêu cầu kỹ thuật xây dựng, tuổi thọ của công trình và mức độ an toàn cho người và tài sản trong công trình đó. Cấp công trình được xác định cho từng công trình (hoặc từng hạng mục công trình) của một dự án xây dựng.
Bộ xây dựng đã đưa ra QCVN 03:2012/BXD, thông tư 03/2016/TT-BXD ngày 10 tháng 3 năm 2016 để quy định về phân cấp công trình xây dựng, phân loại công trình xây dựng và hướng dẫn áp dụng trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng. Theo đó, Công trình xây dựng dân dụng là những công trình phục vụ cuộc sống hàng ngày của nhân dân bao gồm nhà ở, công trình giáo dục, thể thao, văn hóa, trụ sở hành chính, văn phòng làm việc, chợ, siêu thị, nhà ga… Các công trình lại được phân chia thành các cấp độ khác nhau (từ cấp IV đến cấp I và cấp đặc biệt) để phục vụ quá trình quản lý nhà nước. Cấp công trình được xác định theo từng loại công trình, căn cứ vào tầm quan trọng, quy mô, yêu cầu kỹ thuật xây dựng, tuổi thọ của công trình và mức độ an toàn cho người và tài sản trong công trình đó. Cấp công trình được xác định cho từng công trình (hoặc từng hạng mục công trình) của một dự án xây dựng.
.png)
.png)
Về loại hình nhà ở riêng lẻ rất phong phú và đa dạng, phụ thuộc vào từng vùng miền và thời kỳ. Loại hình chung cư cũng có nhiều thay đổi theo thời gian. Thời gian đầu là những khu nhà tập thể các hộ gia định sống quây quần bên nhau. Tiếp theo, chuyển sang các công trình dưới 6 tầng và chia thành nhiều căn hộ nhỏ, các căn hộ sử dụng chung hành lang và cầu thang (tuy nhiên chưa có thang máy). Hiện tại, những tòa nhà cao tầng thi nhau mọc lên đáp ứng nhu cầu của người dân với kết cấu kiên cố và dịch vụ thuận tiện.
Về loại hình công trình công cộng: đây là loại hình các công trình phục vụ cho 1 nhu cầu nào đó của con người như học tập, khám chữa bệnh, đi lại, văn hóa, thể thao …Tùy thuộc vào chức năng nhiệm vụ mà mỗi công trình lại mang 1 hình thái khác nhau. Từ việc bố trí các phòng, không gian trong từng phòng đến quang cảnh xung quanh. Ví dụ như công trình giáo dục, trường mầm non phải bố trí khác với trường tiểu học hay các cấp cao hơn. Trong trường mầm non, các lớp học với các lứa tuổi khác nhau cũng được bài trí khác nhau.
Khi phân cấp công trình dân dụng cần lưu ý một số yêu cầu sau
* Nhà ở
Khi phân cấp nhà ở phải tính đến mức độ nguy hiểm cho sự an toàn của người và khả năng thoát người khi có sự cố.
Nhà chung cư được xếp vào loại nhà thuộc nhóm nguy hiển cháy F1.3. Nhà ở riêng lẻ thuộc nhóm nguy hiểm cháy F1.4. Các yêu cầu về tính nguy hiểm cháy theo công năng được quy định trong QCVN 06:2010/BXD.
Đối với nhà chung cư đến 25 tầng phải được xây dựng với cấp công trình không nhỏ hơn cấp II. Nhà chung cư trên 25 tầng (trên 75 m) phải được xây dựng với cấp công trình không nhỏ hơn cấp I và giới hạn chịu lửa của các bộ phận chủ yếu của công trình không thấp hơn các giá trị sau:
Đối với nhà ở riêng lẻ, cấp công trình của nhà ở từ 3 tầng trở lên không được nhỏ hơn cấp III.
Về loại hình công trình công cộng: đây là loại hình các công trình phục vụ cho 1 nhu cầu nào đó của con người như học tập, khám chữa bệnh, đi lại, văn hóa, thể thao …Tùy thuộc vào chức năng nhiệm vụ mà mỗi công trình lại mang 1 hình thái khác nhau. Từ việc bố trí các phòng, không gian trong từng phòng đến quang cảnh xung quanh. Ví dụ như công trình giáo dục, trường mầm non phải bố trí khác với trường tiểu học hay các cấp cao hơn. Trong trường mầm non, các lớp học với các lứa tuổi khác nhau cũng được bài trí khác nhau.
Khi phân cấp công trình dân dụng cần lưu ý một số yêu cầu sau
* Nhà ở
Khi phân cấp nhà ở phải tính đến mức độ nguy hiểm cho sự an toàn của người và khả năng thoát người khi có sự cố.
Nhà chung cư được xếp vào loại nhà thuộc nhóm nguy hiển cháy F1.3. Nhà ở riêng lẻ thuộc nhóm nguy hiểm cháy F1.4. Các yêu cầu về tính nguy hiểm cháy theo công năng được quy định trong QCVN 06:2010/BXD.
Đối với nhà chung cư đến 25 tầng phải được xây dựng với cấp công trình không nhỏ hơn cấp II. Nhà chung cư trên 25 tầng (trên 75 m) phải được xây dựng với cấp công trình không nhỏ hơn cấp I và giới hạn chịu lửa của các bộ phận chủ yếu của công trình không thấp hơn các giá trị sau:
Đối với nhà ở riêng lẻ, cấp công trình của nhà ở từ 3 tầng trở lên không được nhỏ hơn cấp III.
.png)
* Công trình công cộng
Đối với các công trình di tích lịch sử, bảo tàng, toà nhà lưu trữ khi xác định cấp công trình phải tính đến mức độ an toàn về tài sản quý, hiếm được bảo quản, lưu giữ trong công trình.
- Nhà và công trình công cộng sau đây phải có cấp công trình từ cấp I trở lên:
Nhà và công trình có tầm cỡ quốc tế, quốc gia, công trình có ý nghĩa đặc biệt về an ninh, quốc phòng và ngoại giao;
Các công trình trụ sở cơ quan Đảng, Quốc hội, cơ quan hành chính nhà nước cấp Trung ương và cấp Tỉnh, Thành phố trực thuộc Trung ương;
Các công trình phục vụ trực tiếp cho công tác tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ, cấp cứu trong trường hợp xảy ra thiên tai, cháy nổ, dịch bệnh.
Đối với phần kết cấu chịu lực của công trình dân dụng: chủ yếu được làm từ gạch xây, bê tông cốt thép, gỗ. Một số công trình do yêu cầu về tiến độ, vượt nhịp lớn có thể làm từ kết cấu thép, hợp kim thép.
Trước đây, những gia đình khá về kinh tế thường làm những ngôi nhà gỗ có quy mô lớn, sang trọng kết hợp tường xây gạch đất nung bao che, mái lợp ngói. Với những gia đình kinh tế khó khăn thường làm nhà gỗ (gỗ chất lượng thấp) hoặc tre, mái lợp tranh hay lá cây kết hợp bao che bằng vách đất, vách tranh.
Ngày nay, các công trình nhà ở chủ yếu được làm từ khung bê tông cốt thép chịu lực kết hợp tường xây gạch bao che tạo nên nhiều công trình cao tầng, vượt nhịp lớn. Với những công trình vượt nhịp từ 8m đến 12m thường sử dụng hệ kết cấu bê tông cốt thép ứng lực trước, với những công trình vượt nhịp lớn hơn 12m thường sử dụng hệ kết cấu thép.
Đối với các công trình di tích lịch sử, bảo tàng, toà nhà lưu trữ khi xác định cấp công trình phải tính đến mức độ an toàn về tài sản quý, hiếm được bảo quản, lưu giữ trong công trình.
- Nhà và công trình công cộng sau đây phải có cấp công trình từ cấp I trở lên:
Nhà và công trình có tầm cỡ quốc tế, quốc gia, công trình có ý nghĩa đặc biệt về an ninh, quốc phòng và ngoại giao;
Các công trình trụ sở cơ quan Đảng, Quốc hội, cơ quan hành chính nhà nước cấp Trung ương và cấp Tỉnh, Thành phố trực thuộc Trung ương;
Các công trình phục vụ trực tiếp cho công tác tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ, cấp cứu trong trường hợp xảy ra thiên tai, cháy nổ, dịch bệnh.
Đối với phần kết cấu chịu lực của công trình dân dụng: chủ yếu được làm từ gạch xây, bê tông cốt thép, gỗ. Một số công trình do yêu cầu về tiến độ, vượt nhịp lớn có thể làm từ kết cấu thép, hợp kim thép.
Trước đây, những gia đình khá về kinh tế thường làm những ngôi nhà gỗ có quy mô lớn, sang trọng kết hợp tường xây gạch đất nung bao che, mái lợp ngói. Với những gia đình kinh tế khó khăn thường làm nhà gỗ (gỗ chất lượng thấp) hoặc tre, mái lợp tranh hay lá cây kết hợp bao che bằng vách đất, vách tranh.
Ngày nay, các công trình nhà ở chủ yếu được làm từ khung bê tông cốt thép chịu lực kết hợp tường xây gạch bao che tạo nên nhiều công trình cao tầng, vượt nhịp lớn. Với những công trình vượt nhịp từ 8m đến 12m thường sử dụng hệ kết cấu bê tông cốt thép ứng lực trước, với những công trình vượt nhịp lớn hơn 12m thường sử dụng hệ kết cấu thép.
.png)
Tài liệu tham khảo
| 1 – Thông tư 03/2016/TT-BXD - quy định về phân cấp công trình xây dựng và hướng dẫn áp dụng trong quản lý hoạt động đầu tư xây dựng. |
|
2 – QCVN 03:2012/BXD - phân loại, phân cấp và xác định cấp công trình dân dụng, công nghiệp và hạ tầng kỹ thuật đô thị (gọi tắt là phân loại, phân cấp công trình) |
